Relacja z seminarium na temat innowacyjnych narzędzi ICT do planowania rozwoju gospodarstw

W dniu 30 czerwca br. w ramach Sieci na rzecz innowacji w rolnictwie i na obszarach wiejskich odbyło się seminarium terenowe „Innowacyjne narzędzia ICT do planowania rozwoju gospodarstw szansą na wzrost konkurencyjności polskiego rolnictwa” zorganizowane przez Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie Oddział w Warszawie, we współpracy z Polskim Zrzeszeniem Producentów Bydła Mięsnego.

Wydarzenie, które odbyło się na terenie Rolniczego Zakładu Doświadczalnego Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Oborach, było pierwszym tego typu wydarzeniem, w którym udział wzięli rolnicy, naukowcy, przedstawiciele biznesu, doradztwa, administracji rządowej i samorządowej, a które dotyczyło rozwiązań teleinformatycznych wspierających produkcję rolniczą. Ideą seminarium było przede wszystkim zwiększenie poziomu wiedzy dotyczącej innowacyjnych metod zarządzania produkcją rolniczą, w tym roślinną i zwierzęcą, przy wykorzystaniu nowoczesnych narzędzi teleinformatycznych, zarówno tych obecnie dostępnych na polskim rynku, oraz takich, które funkcjonują w fazie prototypu lub pilotażu. Warte podkreślenia jest to, że prezentowane rozwiązania mogą wpływać pozytywnie na opłacalność produkcji poprzez monitorowanie i optymalizację jej kosztów. Wydarzenie było również doskonałym miejscem do prowadzenia dyskusji w zakresie rozwoju narzędzi informatycznych wspierających produkcję rolniczą, dostępności do informacji o tej produkcji będących obecnie w wielu systemach i bazach danych oraz integracji takich danych na poziomie rolnika.

Wydarzenie otworzył Pan Krzysztof Janiak, Zastępca Dyrektora Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie, który po powitaniu uczestników, podkreślił jakie wyzwania stoją przed polskim rolnictwem w związku z nową Wspólną Polityką Rolną, oraz zaznaczył zwiększającą się rolę sieciowania partnerów, w tym również w ramach Sieci na rzecz innowacji w rolnictwie i na obszarach wiejskich (SIR). Pan Dyrektor wskazał, że działania podejmowane przez SIR odpowiadają na potrzeby partnerów i potencjalnych partnerów oraz na zmieniające się wymagania rynku i polityk europejskich i krajowych.

Pani Iwona Obojska-Chomiczewska, Kierownik Zespołu Innowacji ds. Obsługi SIR, zaprezentowała cele działania Sieci SIR, jej strukturę oraz formy działania. Przy swojej prezentacji skupiła się na elementach sieciowania Partnerów SIR, jego procesie oraz efektach takiej formy współdziałania przy wdrażaniu innowacyjnych rozwiązań w produkcji rolniczej. Pani Kierownik przedstawiła również przykłady realizowanych działań przez Sieć SIR w całej Polsce.

Satelitarny monitoring pól, to zwrot, który działa na wyobraźnię. Wykorzystanie zobrazowań satelitarnych do zwiększenia efektywności produkcji roślinnej staje się coraz bardziej popularne, ale rolnicy wciąż podchodzą do nich z nieufnością, deprecjonując dane pochodzące z kosmosu jako niewiarygodne. Tym bardziej prezentacja Pani Joanny Mączyńskiej-Sęczek z SatAgro pozwoliła w sposób praktyczny rozwiać te wątpliwości. Narzędzie pozwala w sposób bardzo przyjazny dla rolnika, wykorzystując dane pochodzące z satelity Europejskiej Agencji Kosmicznej, NASA oraz satelit prywatnych, uzyskać bardzo wysokiej rozdzielczości mapy danych pól, na których rolnik prowadzi uprawy.

W czasie dyskusji uczestnicy zarówno rolnicy, jak i przedstawiciele administracji, podkreślali zdecydowaną wartość wykorzystania tego typu rozwiązań dla zwiększania efektywności produkcji rolniczej, przy jednoczesnym zmniejszaniu wpływu na środowisku naturalne poprzez optymalne użycie nawozów i innych środków produkcji. Warto jednak zadbać o inne źródła danych zasilające tego typu narzędzia. Przykłady takich narzędzi przedstawił Pan Marek Siuciak, broker innowacji z Lubelskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Końskowoli. Oba rozwiązania powstają w ramach realizowanych operacji, które otrzymały wsparcie w ramach działania „Współpraca”. Projekt LODRON, pozwala monitorować plon pastwisk i przedstawienie stanu runi w formie przyjaznej aplikacji, co z kolei ułatwia zarządzanie wypasem bydła. Natomiast celem projektu Bazydrill jest budowa precyzyjnego siewnika do podsiewu użytków zielonych. Uczestnicy podkreślali, że zwiększenie dostępności środków finansowych dla prowadzenia badań rozwojowych, opracowania prototypów czy wdrożenia pilotaży, jest szansą na zdecydowane zwiększanie konkurencyjności polskiego rolnictwa i wsparcie w osiągnięciu celów Europejskiego Zielonego Ładu dla naszego kraju.

W kontekście zrównoważenia środowiskowego, to produkcja zwierzęca ma sporo wyzwań przed sobą. Pan Profesor Marcin Gołębiewski w swojej prezentacji przedstawił w jaki sposób systemy informatyczne oparte o rozwiązania Internet of Things (IoT) mogą wspierać realizację tych wyzwań. W zakresie dobrostanu zwierząt, który w sposób bezpośredni wpływa na efektywność produkcji, już teraz dostępne są systemy oparte o transpondery, kolczyki RFID, które pozwalają monitorować zachowanie behawioralne pojedynczych zwierząt w stadzie. Takie rozwiązania przygotowują dane dla producenta w zakresie np. wydajności mlecznej, płodności, zdrowia, pobierania paszy, aktywności ruchowej i wielu innych wskaźników, które prezentowane są nie tylko w formie danych liczbowych, wykresów lub również map. Dodatkowo w oborach czy chlewniach istnieje możliwość zamontowania sensorów monitorujących mikroklimat, które przekazując dane do systemu centralnego, sterują wentylacją, okresem świetlnym czy regulują zraszacze aby zmniejszać stres cieplny zwierząt. Naukowcy z SGGW opracowali również systemów kolczyków biosensorycznych, które w sposób ciągły monitorują zdrowie pojedynczego zwierzęcia, ale także pobieranie paszy, stres termiczny czy też wystąpienie rui. Innym rozwiązaniem zwiększającym wydajność a jednocześnie wpływającym pozytywnie na dobrostan zwierząt jest system Smart Feeding.

Wszystkie rozwiązania informatyczne mają prowadzić do dwóch celów: zwiększania efektywności ekonomicznej oraz nowego wyzwania czyli zmniejszania presji środowiskowej np. poprzez optymalne wykorzystanie środków produkcji. W tym pierwszym celu bardzo przydatne jest bieżące prowadzenie i właściwe podejście do zadań księgowych. Pomoc w tym zakresie oferuje FADN czyli Farm Accountancy Data Network, który przedstawił Pan doktor inżynier Dariusz Osuch. System funkcjonuje w całej Unii Europejskiej, a w Polsce jest obsługiwany przez Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej – PIB przy wsparciu doradców z wojewódzkich ośrodków doradztwa rolniczego. Uczestnictwo w nim jest dobrowolne, jednak pozwala ono na analizę sytuacji ekonomiczno-finansowej gospodarstw rolnych a także na ocenę skutków polityki rolnej naszego państwa.

Wiele rozwiązań informatycznych funkcjonujących w produkcji rolniczej jest wprowadzanych na rynek poprzez działalność komercyjną. Jednakże w fazie rozwoju, prototypowania czy pilotażu niejednokrotnie potrzebne jest wsparcie. O możliwościach finansowego wsparcia opowiadał Pan dr. inż. Aleksander Bomberski, krajowy broker innowacji. Przedstawił on założenia działania Współpraca, realizowanego w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020 oraz przykłady już zrealizowanych lub będących w trakcie realizacji projektów, które uzyskały wsparcie w ramach działania „Współpraca”. Wirtualne Pole, projekt, którego aplikacja zamawia uprawy konkretnych produktów pod zamówienia konsumentów, czy też TermoEye, oferujący całościowy monitoring chlewni i jej obejścia, również w zakresie dobrostanu to właśnie takie przykłady, które stanowią inspirację dla kolejnych Grup Operacyjnych EPI. Uczestnicy dopytywali o formę składania wniosków, montaż finansowy oraz jak tworzyć takie partnerstwa.

W drugiej części wydarzenia, jego uczestnicy mieli okazję zapoznać się z rozwiązaniami informatycznymi wspierającymi produkcję w praktyce, odwiedzając gospodarstwo RZD-SGGW Obory. Pan Profesor Marcin Gołębiewski oraz pracownicy Zakładu zaprezentowali system zarządzania stadem krów mlecznych, który pozwala zaplanować produkcję mleka, zarządzać poszczególnymi zwierzętami od momentu narodzin, zarządzań poszczególnymi grupami wiekowymi zwierząt oraz monitorować i identyfikować ewentualne problemy zdrowotne. Przy ponad 400 sztukach krów mlecznych, proces zarządzania stadem musi być bardzo efektywny, co też podkreślali przedstawiciele SGGW. W szczególności w zakresie udoju oraz składowania mleka. Wszystkie krowy posiadają indywidualne transpondery, które system identyfikuje w momencie przemieszczania się zwierzęcia na przykład na halę udojową. System udojowy z kolei pozwala określić czy dana krowa ma problemy zdrowotne, na przykład ze strzykami, czy udój trwa dłużej niż u innych krów lub czy krowa jest nerwowa podczas udoju. Te wszystkie parametry są analizowane przez system zarządzania, który stanowi podstawę dla zootechników do zmian w procesie udoju czy utrzymania stada.

Kolejnym innowacyjnym rozwiązaniem zaprezentowanym w gospodarstwie były kolczyki biosensoryczne. Zostały one zamontowane u cieląt i jest obecnie prowadzone badanie czy ich funkcjonowanie jest poprawne oraz aktualizowane są algorytmy dostosowane właśnie do tej grupy wiekowej zwierząt. Kolczyki zbierają dane w sposób ciągły o temperaturze ciała, zachowaniu, pobieraniu paszy. Dane te przekazywane poprzez sieć wifi do access pointa, który za pomocą sieci GSM przekazuje do rolnika na dedykowaną aplikację, która jest zainstalowana w telefonie. Dzięki temu rolnik w dowolnym miejscu i w dowolnym czasie może zweryfikować informacje o dobrostanie swoich zwierząt. Aplikacja sygnalizuje alerty, czyli konieczność zainteresowania konkretnych zwierzęciem w stadzie. Taka sytuacja miała miejsce podczas wizyty, gdzie system pokazał jeden alert, więc zootechnik musi obejrzeć jedno ze zwierząt. System biosensorów dousznych został już przetestowany na dorosłym bydle, a obecnie trwają testy na cielętach.

Realizacja wydarzenia w formie seminarium terenowego wymagała odpowiednich działań organizacyjnych, ale pozwoliła jego uczestnikom na praktyczne poznanie rozwiązań. Różnorodność grupy wpłynęła pozytywnie na wymianę poglądów i osiągnięcie efektów sieciowania, wokół tematyki seminarium. Uczestnicy podkreślali, że technologie informacyjne, Internet of Things, bezpieczna wymiana danych pomiędzy systemami to jest przyszłość polskiego rolnictwa, która może poprawić jego konkurencyjność, a jednocześnie mitygować negatywny wpływ na środowisko i zmiany klimatyczne. Wielokrotnie podkreślono konieczność integracji systemów informatycznych gromadzących i przechowujących dane o rolnikach i o ich produkcji rolniczej w ramach jednej bramy dostępowej. Według uczestników, w tym w szczególności rolników, warto rozważyć możliwości przekazywania ich danych, również do systemów komercyjnych, zachowując przy tym najwyższe standardy bezpieczeństwa transmisji takich danych.

Relacja z seminarium udostępniona jest również na portalu Farmer.pl w postaci artykułu oraz wywiadów z uczestnikami wydarzenia.

Przeczytaj artykuł na Farmer.pl

Obejrzyj wywiad z Kierownik Krajowego Zespołu SIR – Panią Iwoną Obojską-Chomiczewską