Fundacja Startup Poland we współpracy z Krajowym Ośrodkiem Wsparcia Rolnictwa w roli partnera opracowała raport „Technologie na rzecz energii”. W materiale poruszono m.in. kwestie wykorzystania potencjału biogazu w Polsce oraz spółdzielni energetycznych.
Biogaz w Polsce – potencjał do wykorzystania
Polska jest krajem rolniczym z mocno rozwiniętym sektorem rolnictwa oraz rozbudowanym przemysłem rolno-spożywczym. To właśnie stamtąd pochodzą surowce, które z powodzeniem mogą być wykorzystywane do produkcji biogazu rolniczego. Według szacunków nasz kraj posiada ogromny potencjał surowcowy, jeden z najwyższych w Europie. Pozwala on na produkcję ok. 7–8 mld m3 biogazu rolniczego rocznie.
Jednym z zadań Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa jest monitorowanie produkcji biogazu rolniczego. Obecnie do rejestru wytwórców biogazu rolniczego wpisanych jest 136 instalacji, pozwalających na wytworzenie ok. 550 mln m3 biogazu rocznie. W 2021 r. do jego produkcji wykorzystano prawie 5 mln ton surowców, z czego ponad 87 proc. stanowiły odpady z rolnictwa lub przemysłu rolno-spożywczego.
Uzyskany biogaz jest wykorzystywany do produkcji zielonej energii elektrycznej oraz ciepła. W ubiegłym roku wytworzono z niego 733 GWh energii elektrycznej, czyli tyle ile średnio w ciągu roku zużywa prawie 300 tys. gospodarstw domowych. Dodatkowo w wyniku przetwarzania odpadów rolniczych w biogazowniach powstaje produkt uboczny w postaci masy pofermentacyjnej. Może on być wykorzystywany jako wartościowy nawóz naturalny o oczekiwanej przez rolników strukturze azotowej. W ubiegłym roku uzyskano 3,9 mln t masy pofermentacyjnej.
Biogazownie rolnicze to nie zawsze duże i drogie instalacje. W ostatnim czasie dostrzegamy coraz większe zainteresowanie budową mikrobiogazowni rolniczych, czyli instalacji o mocy do 50 kWe. Obecnie w Polsce działa ich ok. 40. Powstają one w mniejszych gospodarstwach rolnych i stanowią idealny przykład gospodarki obiegu zamkniętego – z jednej strony utylizują odpady z gospodarstwa, z drugiej produkują energię elektryczną, ciepło oraz nawóz.
Biogazownie rolnicze mogą decydować o energetycznej samowystarczalności obszarów wiejskich. Własna energia to przede wszystkim wymierne oszczędności dla lokalnych społeczności, poprawa środowiska naturalnego, a także aktywizacja gospodarcza całego regionu.
Spółdzielnie energetyczne – szansa na niezależność energetyczną obszarów wiejskich
Spółdzielnia energetyczna to zrzeszenie, którego przedmiotem działalności jest wytwarzanie energii elektrycznej, biogazu lub ciepła w instalacjach OZE, a także równoważenie zapotrzebowania na tę energię na potrzeby własne spółdzielni i jej członków. Do założenia spółdzielni wymagane jest uchwalenie statutu przez założycieli – co najmniej 10 osób fizycznych lub trzy osoby prawne – oraz rejestracja w Krajowym Rejestrze Sądowym. Z chwilą zarejestrowania w KRS spółdzielnia nabywa osobowość prawną i może ubiegać się o wpis do wykazu spółdzielni energetycznych, prowadzonego przez Dyrektora Generalnego Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa.
Warunkami uzyskania wpisu są:
- zrzeszanie nie więcej niż 1 tys. członków;
- prowadzenie działalności na obszarze gminy wiejskiej lub miejsko-wiejskiej albo na obszarze trzech tego rodzaju gmin bezpośrednio sąsiadujących ze sobą;
- działanie na obszarze jednego operatora sieci dystrybucyjnej elektroenergetycznej, gazowej lub sieci ciepłowniczej, do której przyłączeni są wytwórcy i odbiorcy energii elektrycznej, biogazu lub ciepła, będący członkami tej spółdzielni;
- posiadanie łącznej zainstalowanej mocy wszystkich instalacji OZE do produkcji energii elektrycznej umożliwiającej pokrycie w ciągu roku nie mniej niż 70 proc. potrzeb własnych spółdzielni i jej członków, przy czym moc zainstalowana instalacji nie może przekroczyć 10 MW
(w przypadku ciepła – łączna moc instalacji nie powinna przekroczyć 30 MW, a biogazu – roczna wydajność instalacji nie powinna przekroczyć 40 mln m3).
Co ważne, spółdzielnia energetyczna może rozliczać wytworzoną energię elektryczną w systemie opustów. Oznacza to, że w sieci może „magazynować” nadwyżki wytworzonej energii, a następnie odebrać ją w stosunku ilościowym 1 do 0,6 (spółdzielnia energetyczna nie może sprzedawać nadwyżek wytworzonej energii elektrycznej).
System wsparcia dla spółdzielni energetycznej wytwarzającej energię elektryczną, obejmuje również zwolnienie z ponoszenia opłaty dystrybucyjnej, opłaty rozliczeniowej oraz części opłat stałych. Dodatkowo spółdzielnia nie ma obowiązku uzyskania i przedstawienia do umorzenia świadectw pochodzenia oraz podlega zwolnieniu z podatku akcyzowego, w przypadku, gdy łączna moc zainstalowana energii elektrycznej wszystkich instalacji OZE nie przekracza 1 MW.
Według stanu na dzień 28 czerwca 2022 r. w Polsce działają dwie spółdzielnie energetyczne. Zachęcamy do szerszego korzystania z tego rozwiązania.
Raport „Technologie na rzecz energii” został opracowany przez Fundację Startup Poland. Partnerem opracowania jest Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa. Materiał jest dostępny pod linkiem: https://startuppoland.org/raporty/. Więcej na temat działań w zakresie wsparcia odnawialnych źródeł energii w rolnictwie można znaleźć na stronie internetowej KOWR: https://www.kowr.gov.pl/odnawialne-zrodla-energii/dzialania-informacyjno-promocyjne.
Źródło: KOWR
