W dniach 28-29 kwietnia 2021 r. Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie zorganizowało konferencję on line pt. „Dobre praktyki w gospodarowaniu wodą w rolnictwie i na obszarach wiejskich”, w ramach operacji KSOW na lata 2020-2021 . Uczestników konferencji powitał Ireneusz Drozdowski – dyrektor Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie. Konferencję poprowadził dr hab. Rafał Wawer, profesor Instytutu Uprawy, Nawożenia i Gleboznawstwa- PIB w Puławach.
Pierwszy dzień konferencji odnosił się do roli spółek wodnych i Lokalnych Partnerstw ds. Wody (LPW) w racjonalnym gospodarowaniu wodą w rolnictwie i na obszarach wiejskich. Po wprowadzających prezentacjach z-cy dyrektora CDR Katarzyny Boczek na temat zagadnień gospodarki wodnej w doradztwie rolniczym i dr Ewy Kaneckiej–Geszke – Dyrektor Kujawsko-Pomorskiego Ośrodka Badawczego w Bydgoszczy, Instytutu Technologiczno-Przyrodniczego w Falentach, na temat znaczenia właściwego utrzymania urządzeń melioracji wodnych i ich wpływu na rolnictwo, rozpoczął się panel dyskusyjny z udziałem przedstawicieli spółek wodnych. Głos zabrali m.in. Ludomir Golaś – wiceprzewodniczący Zarządu Spółek Wodnych, Sebastian Bąk – dyrektor Rejonowego Związku Spółek Wodnych w Rykach oraz Stanisław Anders- reprezentujący Gminną Spółkę Wodną Prabuty w województwie pomorskim. Zwrócono uwagę na potrzeby regulacji statusu prawnego, działania i finansowania spółek wodnych by zatrzymać zmniejszanie się ich liczby i efektywnie realizować zadania związane z utrzymaniem sieci melioracyjnych. Zwrócono też uwagę na konieczność uproszczeń związanych z procedurami operacyjnymi i łatwiejszym dostępem do danych geodezyjnych. W drugim panelu przedstawiono raport z prac pilotażowych Lokalnych Partnerstw ds. Wody. Na podstawie 18 raportów przygotowanych przez 16 Wojewódzkich Ośrodków Doradztwa Rolniczego, eksperci powołani przez CDR w Brwinowie przygotowali raport zbiorczy.
W ramach pilotażu m.in. przeprowadzono spotkania LPW w gronie instytucji rządowych, samorządowych, spółek wodnych, RDOŚ, Lasów Państwowych, które zaowocowały opracowaniem wstępnych planów strategii inwestycyjnych dla poprawy gospodarki wodnej w powiatach pilotażowych. Eksperci na podstawie wytycznych wcześniej przekazanych koordynatorom LPW mogli wstępnie ocenić zasoby wód powierzchniowych i podziemnych oraz przeanalizować hydrologię w obecnym i przyszłym klimacie (2050). Oceniono też retencję glebową. Bardzo ciekawe spostrzeżenia wyciągnięto po przeanalizowaniu wyników ankiet dotyczących wykorzystania wody w gospodarstwach. Ankiety zostały przeprowadzone wśród rolników z powiatów objętych pilotażem. Jednym z ważniejszych wniosków nasuwających się po analizie ankiet jest konieczność przeprowadzenia szkoleń dla rolników. Szkolenia powinny dotyczyć przede wszystkim sposobów oszczędnego korzystania z wód w gospodarstwie, szczególnie w temacie nawadniania upraw. Kilkakrotnie w trakcie konferencji podkreślano, że woda jest dobrem wspólnym i należy zadbać o to, żeby wszyscy korzystający z jej zasobów mieli do niej dostęp. Następnie dr Ryszard Zarudzki – Dyrektor Kujawsko Pomorskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Minikowie, podzielił się doświadczeniami z prac i funkcjonowania nowo tworzonych LPW na swoim terenie. Podkreślił konieczność współpracy z wieloma interesariuszami, w tym w Wodami Polskimi. Współpraca z Regionalnym Zarządem Gospodarki Wodnej w Bydgoszczy w ramach tworzonych nowych Partnerstw przynosi wiele pozytywnych efektów o czym nadmienił również Grzegorz Smytry – Dyrektor RZGW w Bydgoszczy. Pierwszy dzień konferencji zakończył się dyskusją na temat roli Lokalnych Partnerstw Wodnych w przyszłości. Wszyscy paneliści, w tym Nina Dobrzyńska – Dyrektor Departamentu Klimatu i Środowiska MRiRW, Grzegorz Szymonik – Dyrektor Departamentu Ochrony przed Powodzią i Suszą -Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie, podkreślili konieczność zaangażowania i współpracy wiodących instytucji, samorządów, organizacji na rzecz nowo powstających Lokalnych Partnerstw ds. Wody. Podkreślono potrzebę prowadzenia szkoleń dla doradców, przedstawicieli samorządów oraz rolników i mieszkańców obszarów wiejskich. Zauważono potrzebę stworzenia ram prawnych dla zawiązujących się LPW oraz znalezienia możliwości ich finansowania. Pierwszy dzień konferencji, poprzez dyskusje wielu interesariuszy związanych z gospodarką wodną w rolnictwie i na obszarach wiejskich wskazał na konieczność częstszych spotkań tego typu.
Drugi dzień konferencji to promocja współpracy nauki z praktyką i dobrych, innowacyjnych rozwiązań w zakresie gospodarki wodnej w rolnictwie. Pierwsza prezentacja wskazywała agrotechniczne sposoby utrzymywania wody w glebie. Dr Wojciecha Piechota z Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu zwrócił uwagę na uprawy konserwujące, wapnowanie, nawożenie organiczne oraz okrywę gleby zmniejszającą parowanie i erozję. Wszystkie te elementy stosowane w gospodarstwie zaprezentował następnie młody rolnik z województwa wielkopolskiego – Maciej Walorczyk. Następnie prof. dr hab. Waldemar Treder z Instytutu Ogrodnictwa w Skierniewicach przedstawił zagadnienia związane z precyzyjnym nawadnianiem i fertygacją roślin sadowniczych. Wnioski jakie nasunęły się po wystąpienia profesora Tredera: zbyt mało plantatorów używa narzędzi wyliczających optymalną dawkę nawodnień, istnieje wiele narzędzi wspierania decyzji i automatyzacji nawodnień, ale nie są one używane, niektóre istniejące systemy wcale nie optymalizują zużycia wody – często uprawy są przelewane, brakuje doradztwa w zakresie doboru dla gospodarstwa narzędzi do nawadniania. Po wystąpieniu profesora Tredera zaprezentowały się dwa gospodarstwa stosujące nawadnianie. Pan Cezary Rokicki przedstawił rozwiązania jakie zastosował w nawadnianiu drzew owocowych, natomiast Pan Krzysztof Sak zaprezentował innowacyjne rozwiązania przy nawadnianiu roślin jagodowych.
Innowacyjne rozwiązania w uprawie warzyw przedstawiła dr hab. Jadwiga Treder prof. Instytutu Ogrodnictwa w Skierniewicach. Jej wystąpienie pt. „Oszczędne gospodarowanie wodą na przykładzie technologii cienkowarstwowych kultur przepływowych w intensywnej uprawie sałaty”, wzbudziło duże zainteresowanie słuchaczy. Uzupełnieniem wykładu było zaprezentowanie praktycznych rozwiązań w tym temacie w gospodarstwie Smart Vegetables Innovations, które przedstawił Wojciech Gardocki. W przedstawionym obiegu zamkniętym można mówić o oszczędności wody nawet do 90%. Jest to metoda kosztowana, ale skuteczna w racjonalnym gospodarowaniu wodą. Temat związany z nawadnianiem ziemniaków przedstawił dr Wojciech Nowacki z Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin w Radzikowie, oddział Jadwisin. Analiza wieloletnich opadów naturalnych w warunkach Polski wykazuje, że w ponad 50–60% sezonów wegetacji występuje stres suszy glebowej ograniczającej wysokie plonowanie ziemniaka. Inwestowanie profesjonalnych producentów ziemniaka w infrastrukturę służącą stosowaniu nawadniania na plantacjach ziemniaka (zbiorniki retencyjne, ujęcia wody, deszczownie, linie kroplowe) staje się koniecznością. Optymalne zaopatrzenie roślin w wodę stabilizuje plonowanie na wysokim poziomie oraz z reguły poprawia jakość handlową bulw, co jest na współczesnym rynku koniecznością. Gospodarstwo stosujące nawadnianie ziemniaków zaprezentował Przemysław Jezierski rolnik z województwa łódzkiego. Następny temat związany był z zagospodarowaniem wód opadowych. Funkcjonowanie zielonych dachów w Polsce i za granica przedstawiła dr Karolina Kolasińska z Instytutu Technologiczno-Przyrodniczego w Falentach. Zielone dachy to m.in. sposób na zmniejszenie powodzi i odciążenie kanalizacji deszczowej. Artur Furdyna – z firmy WODEKO Pracownia Badań i Usług Przyrodniczych, omówił zagadnienia związane z krajobrazem jako sprzymierzeńcem rolników. Zwrócił szczególną uwagę na zagrożenia płynące z osuszania obszarów podmokłych oraz na rozsądne projektowanie i zakładanie zbiorników małej retencji. Natomiast dr Olga Poleszczuk-Tusińska z WWF Polska przedstawiła przykłady racjonalnej gospodarki wodą w Europie i na świecie. Na zakończenie konferencji Przemysław Saltarski z Departamentu Wspólnej Polityki Rolnej, MRiRW przedstawił możliwości dofinansowania działań związanych z nawadnianiem.
Konferencja cieszyła się dużym zainteresowaniem, o czym świadczy aktywny udział w dyskusji jej uczestników oraz obecność ponad 200 osób, w tym przedstawicieli doradztwa rolniczego, Izb Rolniczych, spółek wodnych, Wód Polskich, Lokalnych Grup Działania, przedstawicieli nauki, Ministerstwa Rolnictwa oraz samych rolników.
W załączeniu udostępniamy zainteresowanym prezentacje z konferencji oraz zarejestrowany materiał video.
Konferencja „Dobre praktyki w gospodarowaniu wodą” 28.04.21 – cz. 1 
Konferencja „Dobre praktyki w gospodarowaniu wodą” 28.04.21 – cz. 2
Konferencja „Dobre praktyki w gospodarowaniu wodą” 28.04.21 – cz. 3
Konferencja „Dobre praktyki w gospodarowaniu wodą” 29.04.21 – cz. 4
Konferencja „Dobre praktyki w gospodarowaniu wodą” 29.04.21 – cz. 5
Konferencja „Dobre praktyki w gospodarowaniu wodą” 29.04.21 – cz. 6
Link do strony, na której zamieszczone są prezentacje
Źródło: Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie
