Przygotowanie polskiego rolnictwa na trwające zmiany klimatyczne jest zadaniem niezwykle potrzebnym i wymagającym zaangażowania nie tylko administracji wszystkich szczebli, ale przede wszystkim samych użytkowników wód, których decyzje bezpośrednio wpływają na ilość i jakość wody w rolnictwie i na obszarach wiejskich. Wobec panujących susz i braków wody, staje się ona dobrem wspólnym i to dobrem o znaczeniu strategicznym i w tym kontekście jej zasoby powinniśmy traktować jak dziedzictwo, ponieważ od naszych działań w gospodarowaniu wodą będzie zależała jakość życia dzisiejszego i przyszłych pokoleń zamieszkujących polską wieś.
W dobie zachodzących zmian klimatycznych problem dostępu do wody, w szczególności do wody czystej będzie się nasilał (mniejsza suma opadów, wysychanie cieków). Chcąc podjąć działania w zakresie szeroko pojętej racjonalnej gospodarki wodą niezwykle ważne jest pozyskanie informacji na temat:
- zasobów wodnych na danym terenie,
- prognoz meteorologicznych w bieżącym sezonie wegetacyjnym,
- szacowania zużycia i analizy tempa odzyskiwania wód.
Ważne jest również upowszechnianie dobrych praktyk optymalizujących zużycie wody z jednej strony, a z drugiej sposoby jej gromadzenia w okresach nadmiaru (ulewy, roztopy) i wykorzystania w okresach niedoboru. Racjonalna gospodarka wodna wymaga uwzględnienia wszystkich potrzeb mieszkańców, ze szczególnym, zwróceniem uwagi na produkcję rolną, która decyduje o bezpieczeństwie żywnościowym kraju.
Dodatkowym czynnikiem, który należy uwzględnić są nadchodzące zmiany w zakresie finansowania działań podejmowanych przez podmioty publiczne programujące działania na rzecz zarządzania wodą na obszarach wiejskich (finansowanych zarówno ze środków polskich, jak i współfinansowanych przez UE np. obecnie toczona dyskusja nad propozycją KE „Zielony Ład”). Należy podkreślić, że prace w zakresie programowania działań są jeszcze w toku. Niemniej jednak już obecnie wstępne wnioski wykazały potrzebę wzmocnienia koordynacji działań pomiędzy podmiotami uczestniczącymi w zarządzaniu zasobami wody na obszarach wiejskich na poziomie regionalnym i lokalnym. Poprawa koordynacji w tym zakresie jest warunkiem podstawowym efektywnego wdrażania polityk publicznych, łagodzenia problemu dostępu do wody dla rolnictwa i mieszkańców obszarów wiejskich.
Żeby móc zdiagnozować stan gospodarki wodnej i móc podjąć działania mające na celu wypracowanie metod racjonalnej gospodarki wodnej, wszyscy zarządzający wodą na danym obszarze i korzystający z wód muszą nawiązać współpracę i wspólnie działać na rzecz zrównoważonej gospodarki wodnej.
Ogólnym celem operacji „Wsparcie dla tworzenia Lokalnych Partnerstw ds. Wody” jest z jednej strony stworzenie pierwszej w Polsce sieci współpracy między lokalnym społeczeństwem w zakresie gospodarki wodnej, natomiast z drugiej strony innowacyjne wsparcie działań LPW przez utworzenie Zespołu eksperckiego, w skład którego wchodziliby m.in. przedstawiciele nauki, których zadaniem byłoby opracowanie zasad powstawania LPW, wsparcie w ramach szkoleń oraz wypracowanie raportu końcowego z działań grupy pilotażowej ze wskazaniem innowacyjnych rozwiązań pozwalających na racjonalną gospodarkę wodą w rolnictwie i na obszarach wiejskich. Ponieważ doradcy z Ośrodków Doradztwa Rolniczego mają duże doświadczenie w działaniach w rolnictwie i na obszarach wiejskich, w ramach operacji chcielibyśmy poprzez szkolenia przygotować zarówno koordynatorów powstających LPW jak i doradców ds. wody z 16 Wojewódzkich Ośrodków Doradztwa Rolniczego (WODR), których zadaniem byłoby inicjowanie lokalnych działań w zakresie gospodarki wodnej.
Szczegółowe cele to:
- Aktywizacja i integracja środowisk lokalnych poprzez wzajemne poznanie zakresów działania i potrzeb,
- Diagnoza sytuacji w zakresie zarządzania zasobami wody pod kątem potrzeb rolnictwa i mieszkańców obszarów wiejskich,
- Wypracowanie wspólnych rozwiązań na rzecz poprawy szeroko pojętej gospodarki wodnej w rolnictwie i na obszarach wiejskich,
- Wypracowanie propozycji co do przyszłych ram prawno-organizacyjnych działania struktur LPW, o tych samych zadaniach na terenie całego kraju,
- Przygotowanie raportu diagnostycznego dotyczącego obszaru powiatu.
Zamierzone efekty realizacji projektu
- Zaktywizowanie społeczności lokalnych do podejmowania wspólnych działań na rzecz zrównoważonej gospodarki wodą i ograniczenia zanieczyszczeń wody.
- Zdiagnozowanie zasobów 16 powiatów oraz przeanalizowanie głównych problemów związanych z wodą na tych obszarach. Zebranie od członków nowo utworzonych LPW propozycji rozwiązań, które będą podstawą do przedstawienia rekomendacji i wypracowania modelu funkcjonowania przyszłych LPW na terenie całego kraju.
- Utworzenie 16 pilotażowych lokalnych partnerstw do spraw wody.
- Utworzenie sieci tematycznej ds. wody z udziałem LPW dla wzmocnienia przepływu wiedzy i innowacji w rolnictwie z udziałem doradztwa rolniczego, nauki, samorządów, rolników i podmiotów publicznych.
- Upowszechnienie problemu zrównoważonej gospodarki wodą wśród rolników i mieszkańców obszarów wiejskich.
- Upowszechnienie dobrych praktyk związanych z korzystaniem z wody, gromadzeniem i jej oszczędzaniem.
Zasięg: Ogólnopolski. Planuje się powstanie pilotażowych LPW w każdym województwie.
Termin: II kwartał 2020 r. do I kwartał 2021 r.
Grupa docelowa – beneficjenci: Przedstawiciele nauki, jednostki doradztwa rolniczego (JDR), CDR, Wód Polskich, Samorządów, Ministerstwa Rolnictw i Rozwoju Wsi (MRiRW).
Beneficjentem końcowym będą rolnicy i mieszkańcy obszarów wiejskich, którzy korzystają z zasobów wodnych na danym terenie.
Realizacja projektu
Do zadań Centrum Doradztwa Rolniczego (CDR) należy koordynacja działań przewidzianych w projekcie oraz:
- wypracowanie ram organizacyjno-programowych działania LPW,
- przeprowadzenie szkoleń dla pracowników jednostek doradztwa rolniczego w wymaganych przez pilotaż LPW zakresach,
- bieżące wsparcie organizacyjno-merytoryczne prowadzenia pilotaży,
- opracowanie raportu zbiorczego na podstawie 16 raportów cząstkowych.
Natomiast do zadań Wojewódzkich Ośrodków Doradztwa Rolniczego (WODR) należy:
- wybór spośród doradców koordynatora LPW i doradcy ds. wody,
- wybór powiatu ze swojego województwa, w którym przeprowadzony będzie pilotaż,
- udział w szkoleniach i spotkaniach organizowanych przez CDR dotyczących tworzenia LPW,
- zaproszenie podmiotów i osób fizycznych do współpracy w ramach LPW,
- organizacja spotkań LPW, w tym ewentualnych wyjazdów w teren w celu prezentacji dobrych praktyk,
- zebranie materiałów, dokumentów, informacji, przeanalizowanie ankiet potrzebnych do przygotowania raportu,
- opracowanie raportu.
