Śnieżyca letnia (Leucojum aestivum L.) stanowi cenne źródło galantaminy i likoryny. Galantamina stosowana jest w leczeniu choroby Alzheimera. Natomiast likoryna objęta jest badaniami klinicznymi pod kątem zwalczania nowotworów. Pierwotnym źródłem galantaminy były rośliny rosnące na stanowiskach naturalnych. Obecnie śnieżyca letnia objęta jest ochroną gatunkową. Natomiast galantaminę otrzymuje się na drodze syntezy chemicznej oraz ekstrakcji z roślin, pochodzących z plantacji. Metody te są jednak ekonomicznie nieopłacalne i mało wydajne. Śnieżyca letnia znajduje również zastosowanie jako roślina ozdobna w terenach zieleni miejskiej, ogrodach przydomowych, a także na kwiat cięty. Wydajność konwencjonalnych metod rozmnażania śnieżycy jest niska i czasochłonna. Przy wciąż rosnącym zapotrzebowaniu na śnieżycę letnią/galantaminę, koniecznym jest poszukiwanie alternatywnych metod produkcji wysokiej jakości sadzonek śnieżycy letniej.
Obecnie śnieżycę letnią rozmnaża się w sposób konwencjonalny, tzn. wegetatywnie poprzez oddzielanie cebul potomnych od cebuli matecznej. Z jednej cebuli matecznej może wytworzyć się 10-20 cebul przybyszowych w ciągu 12-15 lat. Natomiast w wyniku rozmnażania generatywnego rośliny zakwitają dopiero po 5-6 latach. Do tej pory w Polsce śnieżyca letnia nie była rozmnażana na skalę produkcyjną ani uprawiana na plantacjach roślin leczniczych i ozdobnych. Opracowanie technologii rozmnażania, opartej na wykorzystaniu kultur in vitro pozwoli na uzyskanie w krótkim czasie dużej liczby sadzonek. Natomiast otrzymane w warunkach in vitro cebule, chrakteryzujące się wysoką zawartością galantaminy będą przekazywane firmom farmaceutycznym.
W związku z powyższym, Grupa Operacyjna EPI „LEUCOJUM” rozpoczęła, w ramach działania „Współpraca”, realizację projektu, którego celem jest opracowanie i wdrożenie innowacyjnej technologii produkcji in vitro wysokiej jakości materiału nasadzeniowego śnieżycy letniej z przeznaczeniem dla przemysłu farmaceutycznego i ogrodniczego. Cel ten zostanie osiągnięty poprzez realizację badań przemysłowych, prac rozwojowych oraz działań inwestycyjnych.
W ramach projektu podejmowane będą następujące działania:
- modernizacja laboratorium Vitroflory,
- skonstruowanie bioreaktora,
- dedykowanego do masowego rozmnażania śnieżycy letniej,
- optymalizacja wzrostu roślin, formowania cebul, biosyntezy galantaminy i likoryny w warunkach in vitro,
- aklimatyzacja mikrosadzonek do warunków ex vitro.
Rezultatem projektu będzie zarówno innowacja procesowa, tj. technologia rozmnażania śnieżycy letniej oparta na wykorzystaniu kultur in vitro, jak i innowacja produktowa, czyli sadzonki śnieżycy letniej, charakteryzujące się dużą zawartością galantaminy i likoryny. Opracowana technologia otrzymywania wysokiej jakości surowca leczniczego może być alternatywną dla syntezy chemicznej oraz pozyskiwania materiału z plantacji. Włączenie roślinnych kultur tkankowych w tok zakładania nowoczesnych upraw polowych pozwoli na szybkie rozmnożenie oraz wyselekcjonowanie materiału, charakteryzującego się wysoką zawartością galantaminy i likoryny. Uzyskane w warunkach in vitro cebule mogą być również przekazywane bezpośrednio firmom farmaceutycznym. Opracowanie protokołu masowego rozmnażania śnieżycy letniej przyczyni się także do zwiększenia popularności tej rośliny w ogrodnictwie oraz podniesie konkurencyjność polskich plantacji na arenie międzynarodowej. Rozmnożony tą drogą materiał może być wykorzystany do prowadzenia plantacji ekologicznych. Ponadto proponowana technologia rozmnażania śnieżycy letniej może być wykorzystana do odnowy populacji śnieżycy letniej zagrożonej wyginięciem.
Dodatkowe informacje o projekcie:
Czas realizacji: od 01.04.2023 r. do 31.12.2024 r.
Źródła finansowania projektu: Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich, krajowe środki publiczne, środki własne.
Całkowity budżet projektu: 3 525 831,95 zł.
Główna lokalizacja realizacji projektu (NUTS3): PL213. Dodatkowa lokalizacja realizacji projektu (NUTS3): PL613.
Strona internetowa projektu: https://leucojum.urk.edu.pl/
