W dniach 17-19 września 2018 r. odbyła się konferencja pn. „Współczesne wyzwania gospodarki wodnej na obszarach wiejskich”, zorganizowana przez Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie Oddział w Warszawie we współpracy z Uniwersytetem Przyrodniczym we Wrocławiu, w ramach działalności Sieci na rzecz innowacji w rolnictwie i na obszarach wiejskich. W wydarzeniu wzięło udział 140 uczestników z całej Polski.
Konferencja była doskonałą okazją do połączenia środowiska praktyków: rolników i doradców rolniczych z przedstawicielami świata nauki zajmujących się zagadnieniami gospodarki wodnej na obszarach wiejskich. W ramach konferencji odbyło się 6 sesji, w których poruszane były tematy m.in. dotyczące zjawisk ekstremalnych występujących na terenie naszego kraju jak susze i powodzie, zagadnień związanych z zanieczyszczeniem środowiska glebowego i wodnego oraz wykorzystania innowacyjnych rozwiązań w zakresie racjonalnego gospodarowania wodami na terenach jednostek samorządów terytorialnych i zlewni rzek. W ramach konferencji, poza prelekcjami, odbyła się również sesja posterowa.
Pierwszego dnia konferencji uczestnicy zapoznali się ze strategiami Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi dotyczącymi wykorzystania zasobów wody w rolnictwie oraz z aktualnym stanem prawnym dotyczącym gospodarowania wodami w Polsce poprzez analizę przepisów Prawa wodnego ze szczególnym uwzględnieniem przeciwdziałania suszy oraz powodzi, a także możliwości wykorzystywania wody do celów rolniczych oraz utrzymywania cieków i urządzeń wodnych. Szczególny nacisk został położony na zmianę podejścia do gospodarowania wodą poprzez wprowadzenie opłat za jej korzystanie od większości użytkowników. Ten dział wzbudzał największe zainteresowanie oraz kontrowersje uczestników.
Drugi dzień konferencji poświęcony był tematom związanym m.in. z gospodarowaniem wodą w zlewniach, problematyce dotyczącej zanieczyszczenia wód odpadami stałymi i ciekłymi oraz metodom ograniczania negatywnego wpływu rolnictwa na zasoby wodne.
Zaprezentowane zostały nowoczesne rozwiązania poprawy jakości wody w zbiornikach wykorzystywanych m.in. do nawodnień, poprzez stosowanie zbiorników wstępnych. Ich zadaniem jest zatrzymanie transportowanych przez rzekę zanieczyszczeń. Zaprezentowane zostały również nowoczesne metody obliczeń numerycznych, matematycznych oraz badań fizycznych w laboratoriach (badania modelowe) w aspekcie przepływu wody przez urządzenia hydrotechniczne służące regulacji gospodarki wodnej i wodno-ciekowej (kanały, zbiorniki, osadniki w oczyszczalniach ścieków) – służące optymalizacji działań. Przedstawiona została innowacyjna metoda regulacji rzek poprzez generowanie ścieżki stacjonarnej turbulencji, która powoduje ograniczenie erozji brzegów cieku naturalnego. Przeprowadzone badania w naukowych ośrodkach niemieckich wskazują ogromny potencjał wdrożeniowy prezentowanej metody. Prelekcja wzbudziła duże zainteresowanie uczestników, zwłaszcza wśród posiadaczy gruntów nad ciekami, którzy dostrzegli w niej sposób na ograniczenie okresowego zalewania swoich nieruchomości. Dużą ciekawość wzbudził również temat racjonalnego zagospodarowania wodą deszczową. Zwrócono uwagę, że zagadnienie to nie dotyczy tylko obszarów zurbanizowanych ale również wykorzystywanych rolniczo np. terenów, na których prowadzi się uprawy pod osłonami.
Podczas konferencji podkreślano problemy gospodarki wodno-ściekowej na terenach z zabudową rozproszoną w perspektywie migracji ludności z miast na wieś. W związku z powyższym zaprezentowano ciąg obserwacyjny działania oczyszczalni roślinno-glebowej oraz przeprowadzono analizę skuteczności jej działania. Ciekawość wzbudził także podział
na wodę niebieską, zieloną i szarą, a zwłaszcza możliwość wykorzystywania wody szarej z kuchni oraz pralni do celów nawodnień. Zaprezentowano wyniki skuteczności nawadniania wodą szarą podczyszczoną i surową. Udowodniono, że można wykorzystywać ścieki szare z domu do nawadniania trawników, a efektywność tego zabiegu wzrasta po podczyszczeniu ścieków. Zwrócono także uwagę na problem nielegalnego, dzikiego gromadzenia odpadów na terenach wiejskich oraz zaprezentowano wstępne wyniki oddziaływania na środowisko tak zdeponowanych odpadów. Mieszkańcy obszarów wiejskich podkreślali, że na co dzień stykają się z tym problemem i że niezbędne jest prowadzenie kampanii edukacyjnej poruszającej to zagadnienie na szeroką skalę.
Dużą ciekawość wzbudzał temat biowęgla, a zwłaszcza możliwość zastosowania biowęgla w geokompozytach absorbujących wodę. Zaprezentowano wstępne wyniki badań efektów zastosowania biowęgla w warstwie ornej na glebie lekkiej, które potwierdzają zwiększenie wodochłonności warstwy ornej oraz ograniczenie rozwoju niekorzystnych mikroorganizmów. W formie dyskusji zostały zaprezentowane natomiast badania, które uzyskały odmienne wyniki. Stwierdzono, że istnieje potrzeba prowadzenia dalszych prac oraz badań w zakresie wykorzystania biowęgla w rolnictwie.
Dzięki wymianie doświadczeń pomiędzy gronem naukowym a praktykami znaleziono potencjalne wykorzystanie kwasu siarkowego, będącego efektem wzbogacania pirochemicznego rudy miedzi, przy nowatorskich technikach zakwaszania gnojowicy, które testowane są w warunkach Polski przez Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie Oddział w Radomiu. Takie rozwiązanie może jednocześnie prowadzić do zagospodarowania nadwyżki kwasu oraz zapobiegania stratom azotu z produkcji zwierzęcej.
Podczas drugiego dnia konferencji poruszono również temat ograniczania strat biogenów z gospodarstw rolnych oraz wpływ tych strat na środowisko naturalne. Zaprezentowano również innowacyjne techniki zrównoważonego wykorzystania wody w uprawach na przykładach projektów realizowanych przez Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie Oddział w Radomiu takich jak FERTINNOWA oraz NEFERTITI.
Trzeci dzień konferencji poświęcony był na zagadnienia związane z produkcją roślinną w kontekście wykorzystania wody. Omówione zostały między innymi agrotechniczne aspekty gospodarowania wodą w rolnictwie, postęp odmianowy w hodowli roślin uprawny w przeciwdziałaniu suszy oraz możliwości wykorzystania symbiozy grzybów endofitycznych z roślinami dla przeciwdziałania suszy na przykładzie traw.
Podczas podsumowania konferencji wskazano na potrzebę edukacji społeczeństwa w zakresie racjonalnego gospodarowania wodą, zwłaszcza w nawiązaniu do okresowych jej niedoborów i coraz częściej pojawiających się zjawisk ekstremalnych, a także w nawiązaniu do przeciwdziałania zanieczyszczeniom wód gruntowych i powierzchniowych. Podkreślono, że państwowe jednostki doradztwa rolniczego mają bardzo duży potencjał, który powinien zostać wykorzystany do edukacji rolników oraz mieszkańców obszarów wiejskich w powyższym zakresie.
Materiały do pobrania:
- Podstawy prawne gospodarowania wodami ze szczególnym uwzględnieniem obszarów wiejskich
- SIR_razem możemy więcej
- Woda w rolnictwie perspektywy i plany
- Analiza wpływu dzikich wysypisk odpadów na środowisko wodne
- Biowęgiel dla rolnictwa_alternatywne rozwiązania w gospodarce odpadami
- Innowacyjne techniki zrównoważonego wykorzystania wody w uprawach
- Innowacyjne podejście w gospodarowaniu wodami w małych zlewniach
- Wpływ oddziaływania oczyszczalni roślinno_glebowej eksploatowanej na obszarach wiejskich na jakość wód gruntowych
- Metody ograniczenia strat biogenów z gospodarstw rolnych
- Możliwości i opłacalność wykorzystania ścieków szarych do nawadniania roślin
- Problemy gospodarki wodnej na obszarach wiejskich w rejonie składowisk odpadów wydobywczych
- Rola nawodnień w kształtowaniu jakości wody w odbiornikach ścieków z dużych aglomeracji miejskich
- Rozwiązania dla zrównoważonej gospodarki wodą deszczową
- Zakwaszenie gnojowicy jako innowacyjne działanie zapobiegające stratom azotu
- Agrotechniczne aspekty gospodarowania wodą w rolnictwie
- Oddziaływanie UOUW „Żelazny most” na kumulację metali ciężkich w surowcach roślinnego i zwierzęcego pochodzenia w świetle wieloletnich badań monitoringowych
- Opłacalność małych elektrowni wodnych na przykładzie rzeki Oławy
- Postęp odmianowy w przeciwdziałaniu suszy
- Susze wiosenne a plonowanie pszenicy w Polsce
- Woda w produkcji ziemniaka_problemy i wyzwania
- Wykorzystanie symbiozy grzybów endofitycznych z roślinami dla przeciwdziałania suszy na użytkach zielonych i nawierzchniach trawiastych
